Çocuk ve Ergenlerle Psikolojik Danışmanlık: Ne Zaman ve Neden Destek Alınmalı?

Çocukluk ve ergenlik dönemleri, bireyin kimlik gelişiminde en kritik evrelerden biridir. Özellikle 0-6 yaş arasında çocuğun deneyimlediği hayat ve öğrenmeler kişiliğinin oluşmasında oldukça büyük bir yol oynar. Bu dönemler hem büyümenin doğal bir parçası olan değişimlerle, hem de çevresel faktörlerle şekillenir. Ancak bazen bu süreçler, çocuğun ya da gencin duygusal, sosyal veya akademik açıdan zorlandığı dönemlere dönüşebilir. İşte tam da bu noktada, çocuk ve ergenlere yönelik psikolojik danışmanlık önemli bir destek alanı olarak öne çıkar.

Çocuk ve Ergen Danışmanlığı Nedir?

Psikolojik danışmanlık, çocukların ve ergenlerin yaşlarına, gelişim düzeylerine ve ihtiyaçlarına uygun yöntemlerle yürütülen bir destek sürecidir. Bu süreçte amaç, çocuğun yaşadığı içsel ya da dışsal zorlukları anlamak, duygularını ifade etmesine yardımcı olmak ve daha sağlıklı baş etme becerileri geliştirmesini sağlamaktır.

Çocuklarla yapılan danışmanlık süreci genellikle oyun terapisi, hikâye anlatımı, resim çizme gibi projektif tekniklerle yürütülür. Çünkü çocuklar çoğu zaman baş edemedikleri veya anlamlandıramadıkları duygu ve düşünceleri biz yetişkinler gibi ifade edemez. Çocuklar bu baş edemedikleri duygu ve düşünceleri oyun terapisi ile oyun odasında oyun ve oyuncaklar yoluyla dışa vurur, yeniden deneyimler, kendi hızında duygularını keşfeder. Bu sayede anlamlandıran, çözüm geliştiren ve anlaşıldığını hisseden çocuklar hayatlarını etkileyen olumsuz durumlarla oyun terapisi yöntemi ile baş etmeye başlar. Ergenlerle yapılan danışmanlıkta ise güvene dayalı bir ilişki kurmak esastır. Ergenlik dönemi, bireyin bağımsızlaşma çabaları, kimlik arayışı ve duygusal dalgalanmalarla geçtiği bir süreçtir. Bu nedenle, ergen danışmanlığında karşılıklı saygı, empati ve gizlilik ilkesine dayalı bir iletişim kurulması oldukça önemlidir. Hem çocuklarla hem de ergenlerle yürütülen psikolojik danışmanlık sürecinin yapı taşlarından biri de aile görüşmeleridir. 

Psikolojik Danışmanlık Süreci Nasıl İşler?

Süreç genellikle şu adımlarla ilerler:
- İlk görüşme: Ebeveynle yapılan bu görüşmede çocuğun gelişim öyküsü, yaşadığı sorunlar ve ailenin gözlemleri alınır.
- Değerlendirme süreci: Çocukla veya ergenle birkaç seans yapılır, yaşına uygun tekniklerle duygusal durumu ve ihtiyaçları değerlendirilir.
- Danışmanlık süreci: Bireysel seanslar şeklinde devam eder. Sürecin uzunluğu çocuğun ihtiyacına, sorunların niteliğine ve seansların sıklığına göre değişir.
- Aileyle geri bildirim: Süreç boyunca belirli aralıklarla ebeveynlerle görüşmeler yapılır. Amaç, çocuğa evde nasıl daha iyi destek olunabileceği konusunda aileyi de sürece dahil etmektir.

Danışmanlık sürecinde gizlilik ilkesi hem çocuk hem de ergen için geçerlidir. Ancak, çocuğun güvenliğiyle ilgili bir durum varsa, bu bilgiler gerekli sınırlar içinde paylaşılır.

Hangi Durumlarda Psikolojik Destek Alınmalı?

Her çocuk ve ergenin gelişimi kendine özgüdür. Ancak bazı belirtiler, profesyonel destek ihtiyacına işaret edebilir:
Davranışsal belirtiler:
- Aşırı öfke, inatçılık, kurallara karşı gelme
- Aşırı içe kapanma veya çekingenlik
- Alt ıslatma, parmak emme gibi gelişimsel gerilemeler
- Uyku ve yeme düzeninde bozulmalar

Duygusal belirtiler:
- Sürekli kaygı hali
- Mutsuzluk, umutsuzluk ya da değersizlik hisleri
- Aileden veya arkadaşlardan uzaklaşma
- Kendiyle ilgili olumsuz düşünceler

Akademik belirtiler:
- Okula gitmek istememe, ders başarısında düşüş
- Dikkat eksikliği, odaklanma sorunları
- Öğrenmede güçlük, unutkanlık

Hayat olaylarına verilen tepkiler:
- Ailede boşanma, kayıp, taşınma gibi değişimlere uyumda zorlanma
- Travmatik bir olay sonrası aşırı tepkiler veya donukluk
- Akran zorbalığına maruz kalma

Bu tür durumlarda psikolojik destek almak, çocuğun ya da ergenin yaşadığı duygusal yükle baş etmesine yardımcı olurken, ailenin de daha bilinçli ve destekleyici bir tutum sergilemesini sağlar.

Son Söz: Erken Müdahale Önemlidir

Çocuk ve ergenlerle çalışmak, sadece “sorunları çözmek” değil, aynı zamanda onların iç dünyasına saygı duymak, seslerini duyurmak ve duygusal gelişimlerini desteklemektir. Erken fark edilen duygusal ya da davranışsal problemler, danışmanlık süreciyle çok daha kolay çözülebilir. Onlara erken yaşta sağlanacak psikolojik destek, sağlıklı bir gelecek için ilk adım olabilir.

Unutmayalım: Bazen çocuklar "iyi değilim" diyemez. Ama davranışlarıyla, sessizlikleriyle ya da öfkeleriyle bize bir şey anlatıyor olabilirler. Onları duyabilmek için bazen bir uzmanın desteğine ihtiyaç duyabiliriz.